Het verhaal van Erotokritos
Dit artikel werd gepubliceerd op 19 oktober 2022 en bijgewerkt op 16 november 2022.
Van alle beroemde literaire werken van de Griekse letterkunde scoren de epische gedichten zeer hoog. Natuurlijk denkt men eerst aan de Ilias en de Odyssee van Homerus. Maar er zijn ook werken die dichter bij het hedendaagse leven staan met tijdloze thema's zoals bijvoorbeeld de liefde als uitgangspunt. En hiervan is het verhaal van Erotokritos waarschijnlijk het bekendste van allemaal. Het blijft tot op de dag van vandaag een populair werk, grotendeels vanwege de muziek die het vergezelt wanneer het in het openbaar wordt voorgedragen.
Het verhaal van Erotokritos - wat betekent die naam?
Mensen die geïnteresseerd in etymologie en de de Griekse taal zullen al snel het eerste deel van het woord herkennen - Eros - wat we bijvoorbeeld ook zien in het woord 'erotisch'. Eros is het woord dat wordt gebruikt om over romantische liefde te spreken. En 'kritos' is afgeleid van het woord dat uitkiezen of kiezen betekent of kritis - beoordelen. Erotokritos verwijst naar iemand die wordt gekozen op basis van de liefde. Een veelbelovende start voor een veelbelovend liefdesverhaal.
Een beknopte beschrijving van de Erotokritos
Het plot van de Erotokritos
Een liefdesverhaal met een happy end is maar één van de geheimen van de blijvende populariteit van de Erotokritos. Het toont ook de verlossende en inspirerende waarden, die een echte held en heldin moeten nastreven.
Het decor
Erotokritos speelt zich af in het oude Athene, maar de weergegeven wereld is een complexe constructie, die niet overeenkomt met een bepaalde historische periode.
Het begin van het verhaal van de Erotokritos
Zoals veel goede liefdesverhalen, begint de Erotokritos als een verhaal over een onbeantwoorde liefde of in ieder geval een anonieme liefde. De Koning van Athene en zijn vrouw verwelkomen een dochter - Aretousa. Het is een perfecte naam voor onze heldin, want 'Areti' betekent deugd.
Als ze opgroeit ziet Erotokritos, de zoon van de adviseur van de koning, haar en is op slag verliefd. Natuurlijk is ze buiten zijn bereik, want ze is een prinses. Niet in staat om zijn liefde aan haar te openbaren, brengt hij elke avond onder haar raam een serenade in het maanlicht.
De koning onderneemt actie, maar Erotokritos en zijn vriend ontwijken dit. Erotokritos vertrekt in de wetenschap dat zijn liefde onmogelijk is. Maar in zijn afwezigheid, bezoekt Aretousa de vader van een vriend en ziet de tekst van het liedje dat hij voor haar zong en een afbeelding van hem en dus is zijn identiteit geen geheim meer voor haar. Bij zijn terugkeer laat ze hem dat weten en onthult haar gevoelens.
Lees ook: Theseus, Zeus, Minos en Cronus - de beroemdste mythen van Kreta
Erotokritos en Aretousa
De koning organiseert een steekspel (één van de elementen van het Europa van de Middeleeuwen) en natuurlijk wint onze held. Onze held en heldin beginnen elkaar in het geheim te ontmoeten en hun liefde verdiept zich.
De tegenslag
Alle goede liefdesverhalen bevatten gewoonlijk sterke karakters, een conflict en complicaties om het conflict op te lossen. Die van Erotokritos zijn echter dramatisch en aangrijpend. Erotokritos vraagt de koning om de hand van Aretousa maar de koning weigert dit natuurlijk categorisch en is verbolgen over zijn brutaliteit. Hij besluit daarop om Erotokritos uit Athene te verbannen. Maar niet voordat hij en zijn geliefde Aretousa zich in het geheim verloven, ook al heeft zij ondertussen ook een aanzoek van de prins van Byzantium.
Nadat hij Erotokritos, de geheime verloofde van zijn dochter, heeft verbannen, stelt hij haar andere in aanmerking komende vrijers voor. Ze weigert ze allemaal. De koning is woedend en zet daarop Aretousa gevangen.
De triomfantelijke terugkeer
De Vlachs vallen Athene aan. Onze verbannen held Erotokritos, die op magische wijze is vermomd, keert terug om zijn stad te verdedigen en redt uiteindelijk het leven van de koning. Na een episch gevecht triomfeert hij, maar hij raakt wel ernstig gewond.
Uit dankbaarheid biedt de koning aan deze dappere vreemdeling Aretousa als bruid aan. Maar Aretousa wil hem niet hebben; ze heeft zichzelf aan Erotokritos beloofd. Ze wijst voortdurend de voorstellen van de vreemdeling af en bevestigt aan Erotokritos dat ze hem trouw is.
Een gelukkig eind
Erotokritos die beseft dat Aretoussa hem al die jaren trouw is gebleven, gebruikt een toverdran, die hem zijn uiterlijk teruggeeft. Aretousa is opgewonden, de koning is vergevingsgezind en onze held bestijgt de troon.
Het is niet moeilijk om de blijvende aantrekkingskracht van de Erotokritos te begrijpen; in de Erotokritos overwinnen liefde en moed inderdaad alles.
De geschiedenis van de Erotokritos
De Erotokritos is aan het begin van de 17e eeuw op Kreta geschreven door Vitsentzos Kornaros (en de luchthaven van Sitia is naar Vitsentzos Kornaros vernoemd). Kreta stond in die tijd onder Venetiaanse heerschappij en maakte een periode van culturele bloei door - de Kretenzische Renaissance. Europese werken en ideeën circuleerden ook op Kreta, waaronder het zeer populaire liefdesverhaal “Paris et Vienne”. Hoewel het oorspronkelijk in het Frans was geschreven, werd het ook in vele talen vertaald en Kornaros zou het hoogstwaarschijnlijk in het Italiaans hebben gelezen. Zijn versie wordt beschouwd als een verbetering, met een duidelijkere plotlijn en meer psychologische diepgang en ontwikkeling.
Andere populaire Griekse werken beïnvloedden ook de Erotokritos en zelfs oude klassieke werken. Er zijn elementen van andere verhalen in de Erotokritos te zien, zoals de geheime terugkeer van de held, die ons herinnert aan de terugkeer van Odysseas in vermomming aan het einde van de Odyssee.
Lees ook: Het volledige verhaal van Icarus en Daedalus
De lyrische stijl van de Erotokritos
De Erotokritos is samengesteld uit meer dan 10.000 rijmende coupletten genaamd Mantinades. De Kretenzer mantinada is een couplet op rijm bestaand uit 15 lettergrepen in het Kretenzer dialect. Manitinades (“dekapentasyllabische” verzen) hebben een muzikale cadans, met de jambische structuur bestaande uit een onbeklemtoonde lettergreep gevolgd door een beklemtoonde.
Mantinades zijn zelfs tegenwoordig nog een vorm van populaire artistieke expressie op Kreta - bekwame beoefenaars kunnen ze met spontaniteit en humor voor elke gelegenheid componeren.
Mantinades gaan over het algemeen heel natuurlijk over op muziek, de Kretenzische Lyra (bespeeld met een strijkstok) en de Laouto (een snaarinstrument dat vergelijkbaar is met een luit) in het bijzonder. De Erotokritos is echter altijd op muziek. Als het bekendste voorbeeld van het gebruik van de mantinada, is het definitief een onderdeel geworden van de Kretenzische ziel. Het is erg populair bij Kretenzer muzikanten.
De grote Nikos Xylouris - "Psaronikos" en vaak aangeduid als "de stem van Kreta" - heeft een gedenkwaardige versie gemaakt en veel andere Kretenzische muzikanten gebruiken het gedicht ook in hun muziek.
De diepe en blijvende inspiratie van de Erotokritos
De Erotokritos is veel meer dan een liefdesverhaal met een happy end. Het thema van ware vriendschap is ook belangrijk in de Erotokritos: zijn vriend vocht aan zijn zijde tegen de soldaten van de koning toen deze hoorde over zijn liefde voor Aretousa. Door terug te keren om voor Athene te vechten, ook al was hij verbannen, toonde Erotokritos patriottisme. Door het leven van de koning te redden, toonde hij moed. Ook Aretousa is een echte heldin, die niet alleen verliefd was op Erotokritos. Ze toonde een compromisloze deugd en trots door de voorkeur te geven aan gevangenisstraf boven een gedwongen huwelijk. Ze was trouw aan haar grote liefde voor Erotokritos, maar belangrijker nog, ze was ook vooral trouw aan zichzelf.
De Erotokritos met waarden die zo belangrijk zijn voor de Grieken - moed, vriendschap, patriottisme - zijn daarom een bron van inspiratie geweest voor de dichters, die de Griekse cultuur hebben gevormd: Dionysios Solomos (schrijver van de Ode aan de vrijheid, die de tekst van het volkslied levert), Kostis Palamas (die de woorden voor de Olympische hymne heeft geschreven) en Giorgos Seferis (een belangrijk figuur van de culturele scène van het 20e-eeuwse Griekenland en een Nobelprijswinnaar-dichter).
De Erotokritos vandaag de dag
Dit grote lyrische gedicht is diep verankerd in de cultuur en de psyche van Kreta. Het is heel goed mogelijk dat men tijdens een bezoek aan Kreta een deel ervan uitgevoerd ziet worden, aangezien het voor Kretenzische muzikanten en zangers een blijvende bron van inspiratie is.
